دیوارگذر

Le Passe-Muraille

Marcel Ayme

نویسنده: مارسل امه
ترجمان: اصغر نوری
ناشر: ماهی
چاپ اول، سال 1388
قطع جیبی
تک جلد، 167 صفحه
2500تومان

ادبیات ِ نوین ِ فرانسه در ایران تنها با آثار نویسندگانی همچون "پروست"، "زولا"، "کامو" و "سلین" شناخته می‌شود؛ این کمبود ِ شناخت – نه تنها در این زمینه – بلکه در کل، حاصل ِ وابسته و محدود بودن ِ مطالعاتمان به ترجمه و متون ترجمه‌شده است. ادبیات فرانسه نیز مانند دیگر همانند‌هایش علاوه بر بزرگ‌زادگانی چون پروست، شیرین‌زبان‌های دیگری نیز دارد که به لطف نامهربانی‌های اهل ترجمه و چاپ درست شناخته نشده‌اند. "مارسل امه" یکی از این ته‌طّغاری‌های فرانسه‌ی قرن ِ بیست است که شاید به خاطر ِ زبان ِ تند و طنز ِ انتقادیش، آثار مهمش در ایران تا کنون مورد ِ "چاپ" قرار نگرفته‌اند. با استناد به "ایبنا" تاکنون پنج کتاب دیگر، جز مجموعه داستان دیوار‌گذر، از امه چاپ شده‌است که شامل عناوین ِ "داستان‌های مزرعه" و "پنجه ِ گربه" می‌شود¹.

مارسل اِمه نگاه بدبینانه‌ای نسبت به جهان دارد، ولی این نگاه به‌جای منتها‌شدن به یأس و پوچی به طنزی سیاه می‌رسد. او با شلاق طنز به تمام حماقت‌های جمعی حمله می‌کند. با این حال اهل پند و موعظه نیست و قبل از هرچیز می‌خواهد سرگرممان کند و با در آمیختن واقعیت و خیال ما را از فشار روزمرگی‌ها برهاند. (از مقدمه کتاب)

مجموعه‌ی دیوارگذر در اصل شامل پانزده داستان-کوتاه است که همگی با طنز و استفاده از فانتزی قصد انتقاد از وضعیت سیاسی و اجتماعی و مذهبی موجود در دوران نویسنده را دارند. از این پانزده داستان، تنها پنج داستان مهر ِ تایید ِ وزارت ِ ارشاد را برای چاپ دریافت کرده‌اند که بیش‌تر قالبی فانتزی و بار انتقادی ِ اجتماعی دارند و ده‌تای باقی که احتمالتن بیش‌تر مذهبی‌اند، روانه‌ی تاریک‌خانه‌ی باقی توقیفیات شده‌اند. در آخر کتاب لیستی از تمام کارهای امه آورده شده‌است که تعداد آن‌ها بسیار قابل توجه است. امه برای نویسنده‌ای 65 ساله بسیار پرکار به حساب می‌آمده است.

جدای از این‌که می‌گویند نویسنده‌ای را نمی‌توان با خواندن ِ -یک اثر- قضاوت کرد، اما ترجمه را همیشه می‌توان مورد ِ مذمت قرار داد و مترجمان و اهل ِ قلم خود می‌دانند که این کار چه‌قدر شیرین است. در مورد مجموعه دیوارگذر نکته‌ای که توجه هرکس را که مقدمه کتاب را خوانده باشد جلب می‌کند این است که با وجود تشکر از دو نفر در مقدمه بدلیل کمک‌هایشان در ویرایش متن، متن هم‌چنان در بسیاری موارد اشکالات دستوری و چاپی قابل لحاظی دارد². به غیر از این اشکالات که رفیق ِ شفیق ِ چاپ‌هایمان شده‌اند زبان ِ کتاب نسبتن به خوبی منتقل شده‌است، روایت‌ها و مونولوگ‌‌ها روانند و در کل مجموعه‌ی بی‌دردسری را می‌سازند³.

1. هم‌چنین، بنابر ایبنا قرار بوده در چاپ کتاب ده داستان از پانرده داستان چاپ شود که به نظر می‌رسد ممیزان جور دیگر صلاح دیده‌اند. در اینجا بخوانید.

2. برای هر داستان 2 مورد اشکالات چاپی و ترجمه پیدا کرده بودم که به لطف محمد فعلن به فناست! در اسرع وقت دوباره پیدایشان می‌کنم.

3. تعدادی از داستان‌های حذف‌شده از مجموعه در بلاگ شخصی مترجم به این آدرس موجود است. خواندن این یکی "سان‌سور" بقیه را نیز توضیح می‌دهد.

Note #4

از وقتی ما وارد راهنمایی شدیم، بلاگ های مینیمال مد شد. تا سال بعدش دیدن فیلم‌های سینمای ژاپن و روسیه شایع شد. یکم که گذشت، بچه ها با نویسنده‌هایی مثل کالوینو و مارکز آشنا شدن. کم تر از 3 ماه نگذشته بود که که پای سلین و کِیسی هم به محافل دانش‌آموزیمون کشیده‌ شد. تازه اون موقع بود که با مفهوم روشن‌فکر بودن یا منورالفکر بودن آشنامون کردن. الان توی پیش‌دانشگاهی از اون همه "دبدبه و کبکبه" چیزی که مونده روشن‌فکرنمایی ِ.
از اون موقع تا الان، همیشه به این‌جور کارا "پست‌مدرن‌بازی" می‌گفتیم!!

Note #3

The one with the ace ( Or when the Jack of spade calls):

-Spades rock!!
-I bet a dime.
-Hit me!
-I'm all in!
-Get yourself a hand.
-Damm' it, We're coated*!
-21!
-----
*coated: the situation in which you give up 7 hands in a row!

Note #2

The One with himself and his delusional friend:

- Well, you know what they say. You cannot make an omelet without breaking a few legs.
- I don't know about you, but I'm havin' a ball.
- Not the answer I was looking for.
- Royale with cheese!
- All right, everybody be cool, this is a robbery! Any of you fucking pricks move, and I'll execute every motherfucking last one of ya!
- I should have never helped this lunatic.
- I'm gonna make him an offer he can't refuse.
- That's one fine coat you're wearing.
- No bitchin', no ditchin'! OK?
- Never sit on other men's bike!
- This is the end, my dear old friend, the end!
- It's time to prove to your friends that you're worth a damn.
- Ooh baby, baby it's a wild world!
- I saw my advantage and I took it, that's what heroes do.
- We don't need no education...
- I shall take my revenge from you wretched poor woman!
- I've always liked you Byron, but you never know when to shut up. Even bad men love their mommas.
- I screama. You screama. We all screama. For ice creama.
- Hey, did you know that there are three things that I hate? Kids... animals... and women with attitudes... So why do we have them on our spaceship!
- Care for a smock?
- Hey, got any extra tobacco?
- Each and every man under my command owes me one hundred Nazi scalps. And I want my scalps. And all y'all will git me one hundred Nazi scalps, taken from the heads of one hundred dead Nazis. Or you will die tryin'.
- Are you interested in films, by any chance?
- Elvis Has Left the Building!
- On your six boss!
- That's so far so good, soldier.
- 'cause I'm a gambling Boogie Man, although I don't play fair.
- I'm coming straight ; you know you can't slip out of my hands.
- You know what they say "You lie down with the Devil, you wake up in Hell".
- Well, we're back on radio, for those of you who have just tuned in, ...
- Skinny little Nancy Callahan.
- Go, go go! Fire in the hole! Run for your lives!
- I ain't askin' men, I'm talkin'!
- Putamadre!
- Eeeexcellent!